22 oktober 2020

Glas halfvol voor Spaanse wijnboeren ondanks klimaatverandering

De klimaatverandering heeft invloed op de Spaanse wijnbouw. De zomers worden langer, het regent minder en er zijn meer warme dagen. Dit kan, volgens het wetenschappelijke tijdschrift PMA 56 procent van de regio’s in Spanje ongeschikt maken voor wijnbouw.

De droogte en de hitte gaan ten koste van opbrengsten. Toch weten Spaanse wijnboeren de klimaatverandering om te buigen tot een kans om nieuwe kleuren, aroma’s en smaken te laten ontstaan door technieken en hun kalender aan te passen. Met het glas ‘half vol’ zorgen ze ervoor dat wijn de nationale ster blijft van Spanje.

Spanje is wereldwijd het land met de meeste wijngaarden; in alle autonome regio’s wordt wijn verbouwd. Als het gaat om wijnproductie neemt Spanje de derde plaats in na Italie en Frankrijk. Hier volgt een overzicht dat Vinetur.com publiceerde van hoe wijnbouwers in vijf van de regio’s met een officiële kwaliteitsgarantie Denominación de Origen  (D.O.), hier mee omgaan:

D.O. Navarra ziet kansen

“Navarra heeft ‘een strategische en bevoorrechte’ locatie, met enkele van de meest noordelijke wijngaarden in het land”, stelt voorzitter van de regelgevende instantie van D.O. Navarra, David Palacios. Net als in andere delen van Spanje en de rest van wereld is in Navarra de oogst dit jaar eerder gestart. Het is zelfs ‘een van de vroegste oogstjaren in de geschiedenis’, aldus Palacio.

Navarra weet goed om te gaan met de gevolgen van de klimaatverandering. In meer dan 70% van de wijngaarden worden inheemse druivenrassen verbouwd, waaronder de garnacha (grenache); een voorbeeld van een druivensoort die zich aanpast aan klimaatverandering. Wijnboeren zetten irrigatiesystemen in om de effecten van langdurige droge periodes te verzachten ‘om toch een ​​perfecte rijping te verkrijgen’. Hogere temperaturen leiden tot betere rijping en dat levert wijnen op met een hoger alcoholpercentage. Bodembeheer is belangrijk, omdat ook de grond verandert door de vele stortregens of enorme droogte. De pluk van zowel witte als rode druiven vindt ’s nachts, bij lagere temperaturen, plaats. Dit beïnvloedt de wijnbereiding en het kost minder energie om druiven te koelen.

Alles verandert in D.O. Monterrei

D.O. Monterrei is een kleine wijnstreek in Galicië, vlakbij de Portugese grens. Volgens voorzitter van de regelgevende instantie D.O. Monterrei, Lara del Silva, leidt klimaatverandering tot wijnen met een hoger alcoholpercentage en een lagere zuurgraad. Daarmee verdwijnt het typisch Atlantische karakter. Vroeger startte de oogst niet voor 15 september, dit jaar was dat op 27 augustus; dat vraagt om een andere aanpak. Maatregelen zijn het bedekken van de druivenranken met planten en het controleren van de bladdichtheid van de druivenstokken. Er wordt later gesnoeid om uitlopen te remmen en de plant te beschermen tegen vorst in het voorjaar.

Andere aanpassingen die leiden tot gebalanceerde wijnen zijn het gebruik van sterkere onderstammen, wijnstokken met een langere groeicylus, de aanplant van nieuwe, hoger gelegen wijngaarden en een vervroegde oogst. Del Silva besluit: “Omdat druivenranken door klimaatverandering te maken krijgen met ‘waterstress’ zijn ze vatbaarder voor plagen en ziekten en is meer controle nodig”.

Het is niet alleen kommer en kwel; de wijnen passen zich aan de omgeving aan. Dat maakt de witte wijnen ‘iets minder fris, wat rijper en met een meer continentaal karakter’. De rode wijnen hebben meer kleur, body en een hoger alcoholgehalte, ‘waardoor ze langere  vatrijping aan kunnen’.

Goed nieuws uit D.O. Utiel-Requena

Technisch directeur certificering van de regulerende instantie van D.O. Utiel-Requena, Diego Pérez, heeft samen met de Fundación Empresa y Clima een rapport opgesteld als antwoord op de klimaatverandering voor de wijnbouw. 77 procent van de ondervraagde wijnbouwers meent dat de klimaatverandering hen nu al treft en 16 procent denkt dat dit in de nabije toekomst het geval zal zijn. Overduidelijke signalen zijn de stijging van de temperatuur en de daling van de regenval. Met andere eigenschappen van de wijnen, kwetsbaarheid van de wijnstokken en lagere productieopbrengsten tot gevolg. Bovendien houden veel wijnproducenten in het gebied meer rekening met de risico’s van extreme weersomstandigheden. Zij hebben al maatregelen genomen, zoals het aanpassen van de kalender en het wijnbereidingsproces en het veranderen van druivenstokken of -soorten.

Een belangrijke kwestie is de toegang tot water bij waterschaarste: 79 procent van de wijnbouwers zegt toegang tot irrigatiewater nodig te hebben en 83 procent heeft behoefte aan de praktische mogelijkheid om te kunnen irrigeren.

Al worden de negatieve aspecten van klimaatverandering altijd als eerste belicht, er is ook goed nieuws volgens Pérez: “Bijvoorbeeld voor de inheemse druivensoort bobal, – de ‘ster van het gebied’- die goed is voor 70 procent van de totale opbrengst. Met deze druif maakte men eerder wijnen met zo’n 12,5 procent alcohol, nu is dat met gemak 14 of 15 procent.” Hij voegt eraan toe dat ook “de zuurgraad van de druif lager is waardoor wijnen beter in balans zijn, minder zuur of onrijp, en de verhouding alcohol-zuurgraad verbeterd is”.

Er is meer goed nieuws; de oogst van 2020 is een van de beste van de afgelopen jaren. De opbrengst is ondanks een hagelbui met 10 procent gestegen ten opzichte van vorig jaar. De winter en het voorjaar waren regenachtig waardoor wijnstokken zich goed ontwikkelden. Door de zeer droge zomer rijpten de druiven goed zonder ziektes of verrotting. In dit jaar van de pandemie hoopt men grote wijnen te maken die geschiedenis schrijven en in de herinnering blijven voortleven.

Langzame verandering in D.O Rueda

We zien veranderingen in het weer en de temperaturen, maar ze gaan langzaam en zijn niet zo grijpbaar”, vat technisch directeur van de regelgevende instantie van D.O Rueda, Jesús Díez de Íscar, samen. Met deze woorden relativeert hij de ‘lawine van ontwikkelingen’ die de klimaatverandering te weeg brengt.

Wijnhuizen en wijnbouwers passen zich beetje bij beetje aan deze geleidelijke, soms nauwelijks opgemerkte veranderingen, aan. De groeicyclus begint eerder en er wordt  eerder geoogst. Ook de stijl van wijnen uit Rueda -een van de weinige Europese wijngebieden met als specialisatie witte wijn van één inheemse druivensoort, de verdejo,- is veranderd. In de 15e of 16e eeuw hadden de likeurachtige wijnen nog een hoog alcoholgehalte (tussen 16 en 18 procent), en waren vaak muf of geoxideerd. Wijnen konden nog niet koel bewaard worden en het hoge alcoholpercentage was een natuurlijk conserveringsmiddel. Nu hebben de fruitige wijnen een alcoholpercentage van 12 of 13 procent.

Bron: Inspanje, Elize van Loon