29 september 2017

GELUKZALIG DUITSE GRANDS CRUS VOORPROEVEN

Over een uitnodiging voor de jaarlijkse Vorverkostung van de VDP.Grosse Gewächse hoeft, denk ik, geen wijnjournalist of -liefhebber na te denken… Het is waarschijnlijk de best georganiseerde primeurproeverij ter wereld en dan ook nog van – wat mij betreft – de meest indrukwekkende wijnen die je op deze aardbol kunt vinden. Piepjong nog (kan ik daar wel doorheen proeven, vroeg ik me van tevoren af…) maar mijn geruststellende conclusie na 227 geproefde grote Duitse wijnen was dat door de bomen het bos gelukkig goed te zien bleef.

(voor mijn persoonlijke bevindingen en voorkeuren, scroll naar onder…)

Vooral Riesling van oogstjaar 2016 en rode wijnen uit oogstjaar 2015 betrof het dit keer. Wijnen die van de VDP pas per 1 september 2017 op de markt gebracht mogen worden; deze Vorpremiere voor de (voor)proevende pers vindt 1,5 week daarvoor plaats. Op maandag mocht ik aanschuiven bij de extra primeurproeverij die de regionale VDP’s Pfalz, Nahe en Rheinhessen hadden georganiseerd in Bad Dürkheim en op dinsdag mocht ik – zo mogelijk nog gelukzaliger – aanschuiven in het grote mekka: Wiesbaden, waar alle wijnregio’s vertegenwoordigd waren.
420 Grosse Gewächse (in goed Nederlands: Grands Crus) waren er op deze editie in Wiesbaden te proeven. Dan hebben we het over de beste droge wijnen uit de beste wijngaarden (Grosse Lagen) van Duitslands beste producenten, lees: de VDP-leden. Het ledenaantal van deze eliteclub ligt dit jaar met 195 weer onder de magische grens van 200, want jawel, je kunt uit de VDP gezet worden als je niet aan de strenge kwaliteitscriteria voldoet!

Even iets over de VDP

Je kunt de VDP (Verband Deutscher Prädikatsweingüter) een eliteclub vinden waarvan een aantal Duitse wijnproducenten ten onrechte (nog) geen deel uitmaakt. En andersom, dat er VDP-leden zijn die de grote wijnpretenties niet geheel waarmaken. Feit is dat de VDP een onwaarschijnlijk grote positieve impuls geeft aan de kwaliteit en zeker ook het imago van Duitse wijn, en daarmee de Duitse wijnindustrie enorm de hoogte in heeft gestuwd. En Duitse wijn de status aan het teruggeven is die hij verdient – en tot een kleine eeuw geleden ook had, toen Rieslings van de Scharzhofberg (Mosel/Saar) en de Roter Hang bij Nierstein (Rheinhessen) voor hogere prijzen op de wijnkaarten van ’s werelds duurste hotels en restaurants stonden dan de Grands Crus uit de Bourgogne en Bordeaux…

Grote verdienste van de VDP is ook dat zij het concept ‘terroirwijn’ in Duitsland (weer) op de kaart hebben gezet (oftewel: wijn waarin je de unieke herkomst duidelijk terug kunt proeven). Door de Duitse Wijnwet van 1971, met haar vermaledijde classificatie op basis van mostgewicht (suikergehalte, oftewel: potentieel alcoholgehalte), werd de aandacht afgeleid van de bijzondere kwaliteiten van bepaalde Lagen (wijngaarden). De VDP laat met haar categorie Grosses Gewächs zien dat de mooiste wijnen gemaakt worden door 1) de beste producenten 2) van hun beste wijngaarden en druiven en bovendien 3) dat je het terroir het beste terug kunt proeven in een ‘droge’ wijn (tot 9 gram restsuiker bij wit, 4 gram bij rood).

De classificatie Gutswein–Ortswein–Lagenwein waarmee de VDP in 2001 kwam, is inmiddels door het merendeel van de kwaliteitsbewuste producenten in Duitsland dankbaar overgenomen en zo werkt het goede werk van de VDP door in de hele Duitse wijnindustrie. Net als dat de status van de VDP-wijnen afstraalt op die van de niet-VDP-leden en ‘de Duitse wijn’ als geheel.

Het aantal VDP.Grosse Lagen – oftewel: grand cru wijngaarden waarvan VDP-leden officiële grand cru wijnen mogen maken – is na een recordaantal van 340 vorig jaar teruggezakt naar 324. Een positief signaal, want hoewel de erkenning van bijzondere terroirs in Duitsland natuurlijk een goede zaak is, ging het in sommige jaren wel wat erg snel met die grootse wijngaarden en bijbehorende VDP.Grosses Gewächs wijnen. Zo kwamen er tussen 2015 en 2016 maar liefst 68 VDP.Grosse Lagen bij. Het tij van ongebreidelde groei lijkt nu gekeerd en de VDP laat zien – ook met het jaarlijks kritisch bijwerken van het ledenbestand – dat alleen het allerbeste goed genoeg is. Wat niet wegneemt dat er dit jaar een recordaantal van 620 GG’s op de markt komt, met een gemiddelde prijs van €32.

Cijfertjes droppen

Terug naar de Vorverkostung. Bij het spreken over die in allerlei opzichten indrukwekkende primeurproeverij is het bijna onmogelijk geen cijfertjes te droppen. Het gaat immers om onwaarschijnlijke aantallen: er waren in Wiesbaden zoals gezegd meer dan 400 Grosse Gewächse te proeven. Overdag krijgt iedereen in de proefzaal de unieke mogelijkheid om de krakend verse GG’s van het nieuwe oogstjaar naast elkaar te proeven. Dit jaar betrof dat vooral witte wijnen uit ‘eind goed, al goed’ oogstjaar 2016 en daarnaast vele rode GG’s uit ‘officieel’ topjaar 2015, die vanwege hun rijping minimaal een jaar later op de markt komen.

35 schenkjongens en -meisjes rennen onder de kroonluchters af en aan met rekjes flessen om de flights (series wijnen) in te schenken die de maximaal 120 gelukkige voorproevers bij hen bestellen. Spuugbakken worden onmerkbaar vervangen door lege. Alle proevers zijn in stilte aan het werk aan ruim bemeten tafels met 6 fijne Zwiesel glazen en een stopcontact voor de laptop. Een perfect geoliede machine en de ideale proefomgeving, waar je in stilte en alle ruimte full-speed en volledig gefocust intensief kunnen proeven, noteren en vergelijken Op deze manier wordt het mogelijk om per dag meer dan 100 van de gepresenteerde wijnen te verkosten.

227 wijnen in 2 dagen

Al met al heb ik 227 wijnen weten te proeven in 2 dagen. Door de zuren aangetast tandvlees en pijnlijke tandhalzen op dag 2 ten spijt. Kniesoor die daarop let, als je naar believen deze vers gebottelde Duitse Grands Crus uit formidabele oogstjaren mag proeven (uiteraard wordt alles uitgespuugd) en je op uitnodiging van de VDP een warme lunch kunt nuttigen op het zonnige terras van sterrenrestaurant Ente aan de overkant van het Kurhaus. ’s Avonds gevolgd door een dinerbuffet in een Wiesbadens sprookjesbos, waarbij ook Jancis Robinson in haar zomerjurk zichzelf mag inschenken uit 35 verschillende Badense topcuvées.

Jancis Robinson

Over Jancis Robinson gesproken: best spannend, en wat onwerkelijk ook, als je deze wijnautoriteit in de ontbijtzaal van het hotel ziet zitten en in de proefruimte plaatsneemt achter haar en rijen met andere beroemde, geleerde en ervaren wijncritici. Kan ik door het jeugdige masker van deze premature grote wijnen heen proeven, hun potentieel proeven? Ik vond het geruststellend dat de wijnen en huizen die met voorgaande jaargangen mijn favorieten waren, ook nu buitengewoon smaakten, er voor mij uitsprongen en als het ware uit duizenden – in dit geval honderden – te herkennen waren. Misschien nog wel prettiger vond ik het huizen c.q. wijnen te ontdekken die ik nog niet aan den lijve kende maar waarbij ik datzelfde voelde en dacht, terwijl ik dat van tevoren niet had verwacht.

Vooroordelen

Bijvoorbeeld Von Winning, waarover ik zo mijn vooroordelen had vanwege hun veelbesproken eigenzinnige/‘overdreven’ houtgebruik, of Von Othegraven dat sinds 2010 in handen is van de Duitse tv-ster Günther Jauch… Of over die in mijn ogen veel te vaak saaie Weisser Burgunder, waarvan ik me moeilijk een Grand Cru niveau kon voorstellen. Wat heerlijk als vooroordelen in rook opgaan. Een wijn die gewoon pats-boem door al je overtuigingen, vooroordelen of ideeën heen breekt en zich laat zien als groots. Een wijn die klopt en in balans is, ook nu, in dit vroege stadium. Die diepgang, spanning en energie heeft, waarbij alles erop en eraan zit, en die – als het even kan – een hoogst eigen karakter heeft. Waarvan je nog een slok wilt, omdat hij fascineert en simpelweg lekker is. Ook al is hij nog wat stroef, gesloten en strak, er staat genoeg tegenover om er nu al van te houden, om overduidelijk het talent te zien, te zien dat dit iets groots is.

Opvallend

Wat betreft rood vond ik het opvallend dat de 2015 Spätburgunders uit de warmere gebieden als Baden en Pfalz, vermoedelijk juist door de overvloedige zon en droogte in topjaar 2015, zich nog wat moeilijk toonden door hun vele tannines en extract. Ahr, Franken (Fürst!) en Rheingau kwamen met hun slankere stijl al geweldig uit de verf. Wit uit 2016 was zo mogelijk nog meer genieten.

2016 was een uniek oogstjaar, dat moeilijk begon maar deze achterstand juist in winst heeft kunnen omzetten. Door het oogstverlies aan Peronospora (valse meeldauw) in de natte lente en voorzomer werden de overblijvende druiven des te geconcentreerder, en door de langere tijd dan normaal die de druiven aan de stok moesten blijven hangen om rijp te worden, ontwikkelden de aroma’s zich in 2016 langzaam en voorbeeldig. Met flink behoud van (mooie, rijpe) zuren!

Fascinerend vond ik het om te kunnen vergelijken wat voor uiteenlopende wijnen al die verschillende tophuizen dit jaar hadden gebrouwen van hun grosse Lagen, en – nog fascinerender – regelmatig ook van dezelfde, gedeelde grosse Lagen. Persoonlijke favorieten als Schäfer-Fröhlich (Nahe), Schloss Lieser en Van Volxem (Mosel), die mij gelukkig ook te midden van al dit geweld weer wisten te betoveren, en voor mij nieuwe ontdekkingen als Schätzel (Rheinhessen) en Von Winning (Pfalz), met hun eveneens unieke signatuur. Want ja, de huisstijl – inclusief de nog verse (spontane) vergistingsaroma’s – laat zich ook bij deze grote droge terroirwijnen niet verloochenen, zeker niet in een piepjong exemplaar.

Lijstje

Zoals ik al meldde, was het voor mij een geruststellende conclusie dat het bos na 227 geproefde grote Duitse wijnen goed te zien bleef. Regio’s verschillen duidelijk door hun verschillende bodems en klimaten, maar vooral: ook al zijn de Lagen/wijngaarden nog zo groots, wat die als groots te boek staande wijnhuizen ermee doen is volledig doorslaggevend. Zo blijven er voor mij ‘enkele’ favorieten over die er overduidelijk uitspringen. En dan heb ik nog 200 wijnen niet geproefd… help!

Ongetwijfeld zijn er wijnen die nu niet hoog op mijn lijstje scoren maar over wat jaren beter uit de verf komen, als ze meer balans hebben gevonden… wijnen ontwikkelen zich, en ikzelf ook. Echter, heel pragmatisch: het gaat om het nu, het gaat mij erom dat een wijn ook nu klopt, ook nu in balans is en dat ik ook nu de wow-ervaring heb. Dat deze wijnen goed kunnen ouderen is een feit. Bovendien: een echt grote wijn toont zich in principe ook NU als een grote wijn, en een wijn/producent die in een andere/oudere jaargang bevalt, bevalt over het algemeen ook jong, zo is mijn (proef)ervaring. En uiteindelijk heb ik het maar te doen met mijn persoonlijke smaak en voorkeuren. Daar houd ik me dan ook maar aan vast, om door de bomen het bos te blijven zien…

Alles Riesling 2016, tenzij anders vermeld:

Pfalz: Ökonomierat Rebholz, Von Winning (wat een fruit, weelderige compleetheid en eigenheid allebei)
+ Weissburgunder van Knipser (Kirschgarten), Rebholz (Im Sonnenschein)

Mosel: Schloss Lieser, Van Volxem, Von Othegraven, Maximin Grünhaus – Abtsberg, Heymann-Löwenstein – Kirchberg & Blaufüsser Lay, Dr. Loosen – Domprobst & Prälat (diversiteit met als gezamenlijk kenmerk fruit, zoet-zuur-balans en energieke speelsheid maar ondertussen… complexe diepgang van mineraliteit en zuren)

Nahe: Schäfer-Fröhlich , Dönnhoff, Joh. Bapt. Schäfer (Wat is SF toch uniek – blijft mijn grootste Riesling-liefde – en wat is Dönnhoff toch ‘perfect’…)

Franken: Horst Sauer, Rudolf Fürst
+ Rudolf Fürst Centgrafenberg & Schlossberg Spätburgunder 2015

Baden: Bernhard Huber Bienenberg Chardonnay 2015 (m.i. een totaal andere league dan de Chardonnay-concurrentie)

Ahr: Spätburgunders 2015 van Adeneuer, Meyer-Näkel, Stodden…

Rheingau: Künstler, Spreitzer (zoet-zuur-balans, würzig. alles erop en eraan)
+ August Kesseler – Berg Schlossberg & Höllenberg Spätburgunder 2015, Kloster Eberbach – Höllenberg Spätburgunder 2015

Rheinhessen: Wittmann, Keller, Wagner-Stempel, Schätzel (energie!)
+ Keller – Morstein Spätburgunder 2014
De 3 musketiers van Rheinhessen vallen qua Riesling op met droogheid en mineraal purisme; Wittmann sprong er voor mij uit met alle Lagen. Wagner-Stempel met opvallend serieuze materie, structuur. Van Keller maar 1 grootse Riesling (Hubacker) geproefd. Toch kan ik daarna weer verlangen naar een weelderige Pfalz, een volle, würzige Nahe of speelse Mosel Riesling met uitgesproken fruit… Afijn, genoeg over Riesling…

Dank aan het Deutsches Weininstitut en de VDP: wat een visitekaart voor Duitse wijn gaven zij weer af. Ik zinder na.